DALAY LAMA'NIN ÜLKESİNDE

Kuzey Hin­dis­tan'a gidip de Dalay Lama'yı gör­me­mek ol­maz­dı. Am­rit­sar'dan 6 sa­at­lik bir taksi yol­cu­lu­ğu ile Kut­sal Dalay Lama'nın sür­gün ya­şa­mı­nı sür­dür­dü­ğü Dha­ram­sa­la'ya va­rı­yo­ruz. Yol boyu şo­fö­rü­müz Anjun yap­tı­ğı esp­ri­ler­le bizi kırıp ge­çi­ri­yor. Hele on­la­rın hızlı ko­nuş­ma­la­rı kar­şın­da belli ki bir Türk'ten öğ­ren­di­ği "Te­le­vo­le" söz­cü­ğü­nü di­lin­den dü­şür­me­me­si espri zen­gin­li­ği­ni daha da ar­tı­rı­yor.
Dha­ram­sa­la, Hi­ma­la­ya­la­rın etek­le­rin­de tıpkı bizim Ka­ra­de­niz,özel­lik­le de Rize'nin yay­la­la­rı­nı anım­sa­tan bir doğa cen­ne­ti. Hi­ma­la­ya­lar­dan aşağı doğru sü­zü­len sis­ler Yu­ka­rı Dha­ra­ma­sa­la'nın üze­ri­ni kap­la­mış ne­re­dey­se. Görüş me­sa­fe­si çok az. Ama şo­fö­rü­müz bütün Hint şo­för­le­rin­de ol­du­ğu gibi ina­nıl­maz ye­te­ne­ği ve çe­vik­li­ği ile hiç bir araca çarp­ma­dan üç gün ko­nak­la­ya­ca­ğı­mız Green Otel'e ulaş­tır­dı bizi. Ote­li­miz dağ man­za­ra­sı­na ta­ma­men hakim. Deniz se­vi­ye­si­den 1800 metre falan yük­sek­te­yiz. Et­ra­fı­mız çam, ardıç ve adını bil­me­di­ği­miz ağaç­lar­la süslü. Dam­dan dama, ağaç­tan ağaca at­la­yan may­mun­lar bir süre sonra o çevik ha­re­ke­ti­nin son­ra­sı,bir dalda bir süre asılı kal­dık­tan sonra otur­du­ğu yer­den so­murt­kan bir ba­kış­la sizi gö­zet­li­yor.
Ote­li­mi­ze yer­le­şir­ken bize ilk uyarı otel sa­hi­bi­nin kızı "Cho­eke­fi"den geldi. Ka­pı­la­rı ki­lit­le­yin, açık pen­ce­re bı­rak­ma­yın. Zira may­mun­la­rın otel müş­te­ri­le­ri­nin yi­ye­cek­le­ri­ni aşır­ma­la­rı­nın bir alış­kan­lık ha­li­ne ge­tir­dik­le­ri­ni, bu ne­den­le dik­kat­li ol­ma­mız ge­rek­ti­ği­ni söy­lü­yor
Dha­ram­sa­la, Dalay Lama'nın ya­şa­dı­ğı yer. Çin zul­mün­den kaçan Ti­bet­li­le­rin, Hin­dis­tan Baş­ba­ka­nı Nehru dö­ne­min­de Tu­bit­li­le­rin, bu arada Kut­sal Dalay Lama'nın iskan edil­di­ği yer ola­rak bi­li­ni­yor. Ti­bet­li­ler henüz bu­ra­ya yer­leş­me­den bu­ra­da bir tek ba­ra­ka bile yok­muş. Den­miş ki Ti­bet­li­le­re; "Bu­ra­sı sizin ya­şa­ma ala­nı­nız. Ya­şa­mı­nı­zı nasıl şe­kil­len­di­re­cek­si­niz, öyle yapın.." Ti­bet­li­ler de aynen söy­len­di­ği gibi, bir doğa cen­ne­ti olan bu yeri bu­gün­kü ha­li­ne ge­ti­ri­yor­lar. Önce evler, daha sonra otel ve pan­si­yon­lar­la bu­ra­sı­nı tu­rist­le­rin vaz­ge­çil­me­zi ha­li­ne ge­tir­miş...
Dha­ram­sa­la, Ti­bet­li sı­ğın­ma­cı­la­rın ya­şa­dı­ğı yer. Hemen hemen bütün iş­let­me­ler Ti­bet­li­ler ta­ra­fın­dan yö­ne­li­yor. Sa­hip­le­ri de Ti­bet­li­ler zaten. İşve­ren Ti­bet­li­le­rin ya­nın­da ça­lı­şan­lar ise Hint­li­ler. Yani Hint­li­ler kendi ül­ke­le­rin­de, Ti­bet­li­le­re hiz­met eder hale gel­miş­ler.
Dha­ram­sa­la, çok fark­lı bir yer. Hin­dis­tan'ın diğer kent­le­rin­de gör­dük­le­ri­ni­zi bu­ra­da gö­re­mez­si­niz. Di­len­ci hemen hemen yok gibi. Hal­kın geçim dü­ze­yi biraz daha yük­sek.Aylık 100 Dolar üc­ret­le ça­lı­şı­yor­lar. Tek gelir kay­nak­la­rı tu­rizm di­ye­bi­li­rim. Bu­ra­da ko­nu­şu­lan dil, Tibet dili. Hint kül­tü­rü bu­ra­da yok­tur o ne­den­le. Ye­mek­ler, Tibet tar­zı­dır ve mısır ek­me­ği ya­nın­da, ve­je­ter­yan bes­len­me yön­te­mi ağır­lık­lı­dır. Ken­tin hemen her ye­rin­de bu­dist ta­pı­nak­la­rı gö­rür­sü­nüz.
Ma­hat­ma Gandi ön­der­li­ğin­de Hin­dis­tan'ın ba­ğım­sız­lı­ğı­na ka­vuş­tu­ğu­nu bi­li­yo­ruz. Gandi'nin il­ke­si; "Ahim­sa" yani "Can­lı­la­ra zarar ver­me­me".. Hin­dis­tan ba­ğım­sız­lı­ğı­nı bu ilke ile ka­zan­dı. Aynı ilke ile yola çıkan Kut­sal Dalay Lama'da Ti­bet­li­le­rin ba­ğım­sız­lı­ğı için ça­lış­tı. Ancak ba­şa­rı­ya ulaş­tı­ğı söy­le­ne­mez. 1959 yı­lın­da Çin'in Tibet'i işgal et­me­si üze­ri­ne Hin­dis­tan Baş­ba­ka­nı Nehru, Kut­sal Da­lay­La­ma ve bütün Ti­bet­li­le­re Hin­dis­tan ka­pı­la­rı­nı açar. Çin or­du­la­rı­nın sal­dı­rı­sın­dan kaçan yak­la­şık 80 bin Ti­bet­li, Kuzey Hin­dis­tan'ta başta Dha­ram­sa­la olmak üzere ül­ke­nin de­ği­şik yer­le­ri­ne yer­le­şir­ler.
DALAY LAMA KİMDİR?
1950'den beri gö­rev­de bu­lu­nan 14. Dalay Lama'dır.
Tibet'in Amdo ilin­de çift­çi­lik­le ge­çi­nen bir aile­nin 16 ço­cu­ğun­dan 5.​si ola­rak dün­ya­ya gel­miş­tir. 2 ya­şın­day­ken tulku, 13. Dalay Lama'nın ye­ni­den dün­ya­ya ge­li­şi ola­rak kabul edil­miş­tir. 17 Kasım 1950'de, 15 ya­şın­da, Tibet'in dev­let baş­ka­nı ve en önem­li po­li­tik yö­ne­ti­ci­si ola­rak ata­nır. O za­man­lar Tibet'in, Çin Halk Cum­hu­ri­ye­ti'nin ku­şat­ma­sı al­tın­da ol­du­ğu­nu anım­sa­ta­lım.
1949'da yeni ku­ru­lan Çin Halk Cum­hu­ri­ye­ti hü­kü­me­ti Tibet'i işgal et­me­ye baş­la­yın­ca genç ya­şı­na rağ­men ulu­sal ka­bi­ne baş­kan­lı­ğı gö­re­vi­ni de üst­len­mek du­ru­mun­da kalan Kut­sal Dalay Lama dokuz yıl bo­yun­ca Çinli iş­gal­ci­le­re karşı ba­rış­çıl, şid­det kar­şı­tı bir po­li­ti­ka izler, fakat Çin hü­kü­me­ti gi­de­rek artan bir şid­det­le ken­di­le­ri­ne di­re­nen sa­vun­ma­sız on­bin­ler­ce Tibet'liyi kat­le­der. Çin­li­le­rin kut­sal şehir Lhasa'yı ku­şat­ma­ya baş­la­ma­sıy­la, Hin­dis­tan baş­ba­ka­nı­Neh­ru'nun da­ve­ti üze­ri­ne Kut­sal Dalay Lama ba­rış­çıl mü­ca­de­le­yi sür­dür­mek üzere Hi­ma­la­ya­la­rı aşa­rak 31 Mart 1959'da Hin­dis­tan'a geçiş yapar.. Orada "Sür­gün­de­ki Tibet Hü­kü­me­ti" adıy­la Tibet'i idare eden yö­ne­tim bi­ri­mi­ni ku­rar­ve ken­di­si­ne eşlik eden bin­ler­ce Ti­bet­li mül­te­ci ile bir­lik­te Tibet kül­tü­rü­nü ve eği­ti­mi­ni ko­ru­ma­ya ça­lı­şır. Dalay Lama, 1989 yı­lın­da ba­rış­cıl po­li­ti­ka­sı ve Tibet'in ba­ğım­sız­lı­ğı için ver­di­ği mü­ce­de­le ne­de­niy­le Nobel ödü­lü­ne layık gö­rü­lür.
Kut­sal Dalay Lama, zaman zaman hal­kın için­ne de ka­rı­şı­yor. Dh­ram­sa­la'da çarşı için­de ge­zi­ne­ce­ği zaman alı­nan gü­ven­lik ön­lem­le­rin­den bunu an­la­ya­bi­lir­si­niz.
Dha­ram­sa­la'nın be­lir­gin özel­lik­le­rin­den biri de Dalay Lama mü­ze­sin­de eği­tim gören ke­şiş­le­rin, günün belli sa­at­le­rin­de çar­şı­da gö­rün­me­le­ri­dir. Kesin ku­ral­la­ra bağlı rahip veya ra­hi­be aday­la­rı­nın dünya ile il­gi­le­ri­ni ke­se­rek ya­şa­yan bu in­san­lar gerek kadın, gerek erkek, üç nu­ma­ra ma­ki­ne ile tıraş olmuş hal­le­ri ve vişne çü­rü­ğü uzun etek­li giy­si­le­ri ile ken­di­le­ri­ni hemen belli edi­yor­lar.
Dün­ya­nın de­ği­şik ül­ke­le­rin­den Dha­ram­sa­la'ya ke­şiş­lik eği­tim gör­mek, ya da bu öğ­re­ti­yi ta­nı­mak için gelen in­san­lar gö­rür­sü­nüz. Bun­lar­dan biri ile Dalay Lama Mü­ze­si­nin bah­çe­sin­de kar­şı­laş­tık. Vi­et­nam­lı Vik­to­ria 40 ya­şın­da ve saç­la­rı 3 nu­ma­ra ile ke­sil­miş, duru bir yüze sahip ve sem­pa­tik bir kız. Ya­nın­da­ki Chime ise Dha­ram­sa­la'da ya­şa­yan Ti­bet­li bir bayan ve 47 ya­şın­da. 1 yıl önce Dha­ram­sa­la'ya gelen Vik­to­ria 3-5 ay daha bu­ra­da kal­dık­tan sonra ül­ke­si­ne dö­ne­ce­ği­ni söy­lü­yor.
Dalay Lama Mü­ze­si­ni gez­dik­ten sonra her akşam ya­pı­lan ayin­ler­den bi­ri­nin daha ya­pı­la­ca­ğı­nı söy­le­di­ler. İbadet sa­atin­de her yan­dan uzun en­ta­ri­le­ri ile or­ta­ya çıkan rahip aday­la­rı, sahne ola­rak kul­la­nı­lan beton plat­for­ma or­ta­la­ma 20'şer ki­şi­lik gu­rup­lar ha­lin­de kar­şı­lık­lı otur­du­lar. Or­ta­da, or­kest­ra­yı yö­ne­ten bir reis... Reis bir­şey­ler söy­le­dik­ten sonra öte­ki­le­ri bunu tek­rar­lı­yor. Ne­re­de ise 1 saate yakın süren ayin sı­ra­sın­da, bizim yurt­tan ses­ler top­lu­lu­ğu­na taş çı­kar­tan bir ton­la­ma ile rahip aday­la­rı­nın kon­se­ri­ni din­le­dik.
Kon­se­rin son bölüm "ikna" bö­lü­mü. Bütün ke­şiş­ler ayak­ta ve volta atı­yor­lar. Sonra bir ke­şi­şin kar­şı­sı­na di­ki­li­yor ve ona 10-15 ke­li­me­lik bir nutuk atı­yor.Sonra da ileri uzat­tı­ğı sol eli­ni­na­vuç içine sağ eli ile vu­ra­rak avu­cu­nun için­de kay­dı­rı­yor. Biz de buna "yedin mi" işa­re­ti de denir. Ve bu bütün ke­şiş­ler ta­ra­fın­dan da­ki­ka­lar­ca ya­pıl­dı ve her ko­nuş­ma bit­tik­ten sonra, sol elini sağ avu­cu­nun içine şap­la­tıp kay­dı­ra­rak ko­nuş­ma­sı­nı ta­mam­lı­yor. İkna yön­te­mi bu imiş. Biz de ar­ka­daş­lar ara­sın­da bunu yap­tık ve ol­duk­ça ikna edici bul­duk doğ­ru­su.
Dha­ram­sa­la'da son gü­nü­müz­de sert bir fır­tı­na esti. O za­ma­na kadar ancak 500-600 metre olan görüş me­sa­fe­miz, sis­le­ri­ni da­ğıl­ma­sı ile bin­ler­ce met­re­ye ulaş­tı. İşte ilk kez Hi­ma­la­ya­la­rı gör­düm orada. Sanki üs­tü­mü­ze dev­ri­le­cek­miş gibi bem­be­yaz karlı zir­ve­le­ri ile.. Bunu en iyi gören yer­den fo­toğ­raf­la­mak is­te­dim ama işte o kadar oldu.
Dh­ram­sa­la o kadar or­man­lık, o kadar ses­siz­ki, bu­ra­da kuş ses­le­ri­ni kay­det­me­ye ge­len­ler­le kar­şı­la­şı­yo­ruz..2400 met­re­ye kadar yük­sel­di­ği­miz­de ne­re­de ise uça­cak­tık. Sır­tı­mız­dan akan ter, son de­re­ce nem­siz olan bu yerde kısa sü­re­de ku­ru­yu­ve­ri­yor­du. Yor­gun­luk nedir bil­mi­yor­su­nuz. İşte bu ener­ji ile dö­nüş­te şe­la­la­le­re git­tik. Hi­ma­la­ya­la­rın kar su­la­rı, bu­ra­da şe­la­le­re­re dö­nü­şü­yor ve mut­hiş ve seyir keyfi ve­ri­yor.. Bütün bu­ra­ya gelen tu­rist­ler bizim gibi şe­la­le­nin ba­şın­da poz ve­ri­yor­lar. İskoç­ya'dan tutun Ka­na­da'ya kadar bütün dünya ül­ke­le­ri orada.

Sonuç ola­rak Dha­ram­sa­la'da Dalay Lama'yı gö­re­me­dik. Ran­de­vu al­say­mı­şız gö­rü­şür­mü­şüz. Ni­te­kim, Ka­na­da­lı bir öğ­ren­ci gu­ru­bu ran­de­vu ola­rak Dalay Lama ile gö­rüş­müş ve bir­lik­te çek­tir­dik­le­ri fo­toğ­ra­fı ote­lin lo­bi­sin­de se­vinç­le sey­re­di­yor­lar­dı... Do­uru­su on­la­rı kıs­kan­ma­dık desem yalan olur...

Okunma Sayısı: 6728