HIDRELLEZ –(BİR)

            Hıdrellezin kökeni hakkında çeşitli fikirler ortaya atılmıştır. Kimi kaynaklarda, Hıdrellezin Orta Asya, Orta Doğu ile  Anadolu kültürlerine ait olduğu, bazıları ise İslamiyet öncesi Orta Asya Türk kültür ve inançlarına ait  olduğu yönündedir.  Eski Türkler 21 Haziran’da baharın gelişini kutlardı. 

            Orta Asya Türklerinde , hıdrellez mevsimlik bayramlardan biridir. Ruz-i Hızır(Hızır Günü) olarak adlandırılan  Hıdrellez Günü, dünyada darda kalanların yardımcısı olduğu düşünülen Hızır  ile denizlerin hakimi  olduğuna inanılan İlyas’ın yeryüzünde buluştukları gün olarak düşünülür ve kutlanır.

            Gregoryen  takvimine (miladi takvim)  göre  6 Mayıs eskiden  kullanılan Rumi Takvim olarak da bilinen Julyen takvimine göre  23 Nisan Hıdrellez  günüdür. 6 Mayıs’tan başlayıp,  7 Kasım’a kadar olan süre Hızır Günleri adıyla yaz mevsimini, 8 Kasım’dan 5 Mayıs’a kadar olan süre ise Kasım Günleri adıyla  kış mevsimini oluşturmaktadır. Bu yüzden 5 Mayıs gecesi kış  Mevsiminin bitip sıcak yaz günlerinin başladığı anlamına gelmektedir.

            Türkiye’de 5 Mayıs’ı, 6 Mayıs’a bağlayan gece yazın geldiğini anlatır. Bunu Hıristiyanlar da böyle görür. Yani doğanın uyanması derler. Örneğin;  Rum Ortodokslar Aya Yorgi, Katolikler  “Aziz George “ günü olarak kutlamaktadırlar.

            Şunu da ekleyip, devam edelim;  Hıdrellezin UNESCO ‘nun Somut Olmayan Kültürel Miraslar Listesine alınması amacıyla 2010 yılında başlayan  çalışmalar sonucunda 2017 yılında listeye alınmıştır…(Türklerde Hıdrellezi Muazzez İlmiye Çığ’dan tekrar alıntılayarak anlatacağım)

            Günümüzde de Anadolu’da dilek dilenmiş kağıdı  ağaca asma, ateşten atlama gibi eski Türk gelenekleri devam etmektedir. Yine de Hıdrellezi tek bir kültüre mal etmek olanaksız ve haksızlıktır.

            İlk Çağlardan itibaren Mezopotamya, Anadolu, İran, Osmanlı dönemiyle Balkanlar ve hatta bütün Doğu Akdeniz ülkelerinde bahar ya da yazın gelişiyle belli başlı sevinç kutlamaları yapılmaktadır. Kimi yazılı eserler bu tipten, kutlamaların, M.Ö. Mezopotamya’da Ur  şehrinde yapıldığını göstermektedir. Kışın bitişiyle Temmuz ismiyle  kutlanan bu ritüeller Mezopotamya ovasını sulayan Fırat ve Dicle nehirlerinin  uyaran gücünü  temsil eder.

            HIZIR İNANCI

            Hızır’ın abıhayatı((bengi su) içerek ölümsüzlüğe ulaşmış, özellikle de baharda insanlar arasında, sağlık dağıtan  darda kalıp, başı sıkışanlara yardım eden bir ermiş(veli veya peygamber olduğuna inanan, hüviyeti tam olarak bilinmese de halk arasında ve İslam geleneğinde bir Hızır geleneği vardır. Bazıları Hızır ile İlyas Peygamberin aynı kişiler olduğunu da iddia etmektedirler.

            Halkın, Hızır hakkında kanaat ve inanışı onun ölümsüz olduğu ve baharda tabiatın uyanışını sağladığı yönündedir. Anadolu’dan başka Kafkasya, Trakya, Kırım, Azerbaycan ve Suriye’nin  birçok yerinde mekanları vardır. Bu da onun İslam aleminin hemen hemen her yerinde varlığına inanılan, ancak belirli bir hüviyete bürünmemiş  sembol olduğuna götürür bizi. Hızır tabii ki, baharın geldiğinin simgesidir. Onun müjdecisidir.

            Halk arasında deyim haline gelmiş Hızır’ın  insanlara şifa, sağlık,  uğur getirdiğine inanılır olmuştur. Tabiatta uyanış, direniş gibi güzellikleri simgeler.

            İslamiyet  öncesi  Gök Sakallı, Ak Sakallı, Kocalar  medet umulan, yardım istenen , akıl danışılan , kılavuzluk etmesi beklenen , barış, mutluluk , sağlık , refah getirdiğine inanılan  bir kurtarıcı güç olarak düşünülür.

Okunma Sayısı: 55