BADEM ÇİÇEĞİ

Badem çi­çe­ği mi­to­lo­ji­den ede­bi­ya­ta re­si­me kadar insan ha­ya­tı­nın önem­li yer­le­rin­de olmuş bir fe­no­men­dir. İnsanı bu kadar et­ki­le­yen özel­lik­le­ri ön­ce­lik­le mi­to­lo­ji­de boy gös­ter­miş, De­mop­hon ve Phyl­lis'in aşk hi­ka­ye­sin­de ana tema ol­muş­tur. MÖ 1200'lerdi. Truva sa­va­şı yeni bit­miş­ti. Sa­vaş­tan dö­nen­le­rin ge­mi­si Th­ra­cia'ya (Trak­ya) kı­yı­la­rı­na uğ­ra­dı. Th­ra­cia kralı Ly­cur­gus ka­za­nan­la­rın onu­ru­na bir yemek dü­zen­le­miş­ti.Ye­mek­te Truva'da büyük ba­şa­rı elde eden kah­ra­man De­mop­hon da vardı. De­mop­hon sa­ray­da kra­lın gü­zel­ler gü­ze­li kızı Phyl­lis'le (Filiz) ta­nış­tı. İki genç o an yıl­dı­rım aşka tu­tul­du. Ancak ay­rı­lık çabuk geldi; De­mop­hon'un Atina'ya dön­me­si ge­re­ki­yor­du. De­mop­hon ge­mi­ye bin­me­den önce li­man­da Phyl­lis'e sa­rı­lıp söz verdi.?Atina'da iş­le­ri­ni hal­le­dip, hemen dö­ne­cek­ti.Ba­ba­sın­dan Phyl­lis'i is­te­ye­cek­ti.İki genç bir­bi­ri­ne bağ­lı­lık ye­mi­ni et­ti­ler. De­mop­hon'un ge­mi­si Th­ra­cia'dan ay­rı­lır­ken, Phyl­lis'in göz­le­rin­den iki damla yaş düştü. emop­hon bir türlü dön­mü­yor­du. Phyl­lis her gemi gel­di­ğin­de li­ma­na ko­şu­yor ama hayal kı­rık­lı­ğı­na uğ­ru­yor­du.Ge­mi­ler­den De­mop­hon in­mi­yor­du. So­nun­da umut­suz­lu­ğa ka­pıl­dı, ha­ya­ta küstü ve bir kış günü ken­di­ni asa­rak in­ti­har etti.?Tan­rı­ça At­he­na bu aşk­tan çok et­ki­len­miş­ti.Phyl­lis'i yap­rak­sız bir ağaca, badem ağa­cı­na dö­nüş­tür­dü.
Ara­dan yine aylar geçti. De­mop­hon ni­ha­yet dön­müş­tü... Ama neye yarar, Phyl­lis öl­müş­tü. Ha­be­ri duyar duy­maz Phyl­lis'in dö­nüş­tü­ğü ağaca koştu. Acı ve göz­ya­şıy­la kuru ağaca sa­rıl­dı.İşte o anda ağa­cın dal­la­rı yap­rak ye­ri­ne beyaz çi­çek­ler­le doldu.?Badem çi­ce­ğiy­di onlar.
İşte bu hi­ka­ye­ler Yunan fik­rin­de be­li­rip tüm in­san­lı­ğa eriş­ti. Hatta büyük Divan Ede­bi­ya­tın­da bile ye­ri­ni aldı badem. ( İ.Pala, An­sik­lo­pe­dik Divan Şiiri Söz­lü­ğü,s.53; Badam(badem mad­de­si) Sev­gi­li­nin gö­züy­dü,sıt­ma­nın ila­cıy­mış,ka­bu­ğu mus­kay­mış, Mev­le­vi­ler üç tane ba­de­min üs­tü­ne ayrı ayrı “ezan,ezin,pesin” ya­za­rak has­ta­ya ye­di­rir­ler­miş. Ki bu Divan şa­ir­le­ri­nin gö­zün­den kaç­ma­mış ve dök­tür­müş­ler:

“Nüsha yaz­dır­sa acep ol­ma­ya badam üzre
Teb-i hic­ra­na ilaç ey­le­mek ister hatem” Baki
“Leb­le­rin üs­tün­de düş­müş­tür gözün ga­yet­de hub
Hub olur hel­va-yı şirin üzre kim badam ola” (Ka­ra­man­lı Ni­za­mi)
Bu şi­ir­de­ki badem ve badem çi­çe­ği ge­le­ne­ği kay­bol­ma­mış ve büyük şair İsmet Özel'in o güzel di­ze­le­rin­de de ken­di­si­ne yer bul­muş­tur:

"yü­rü­yo­rum,
azar­la­nı­yo­rum fış­kı­ran ba­şak­lar­la,
iki bomba gibi ta­şı­yo­rum kol­tu­ğum­da­ki bir çift so­mu­nu,
hur­da­haş bir san­cıy­la ge­çi­yo­rum badem çi­çek­le­ri al­tın­dan,
göz­le­rim nemli değil,
göz­le­rim namlu... "

İşte son asır­la­rın en geniş bor­sa­sı en işlek are­na­sı en ka­zanç­lı ti­ca­ret sa­ha­sı olan kül­tür-sa­nat çer­çe­ve­sin­den Badem Çi­çe­ği. Bu yön­den 7-8-9 Şubat gün­le­rin­de il­çe­miz­de ya­pı­la­cak Badem Çi­çe­ği Fes­ti­va­li­ne ba­kıl­ma­sı fes­ti­va­lin ge­liş­me­si için elzem ola­cak­tır.

Okunma Sayısı: 14973