MUĞLA'DAN ÇIKAN ESER­LER İSTAN­BUL'DAKİ MÜ­ZE­YE SIĞ­MA­MIŞ­TI

Os­man­lı da her dev­let gibi –geç de olsa- ta­ri­hi ob­je­le­ri­ni top­la­ma­ya,on­la­rı bi­lim­sel bir usul­le ko­lek­si­yon ha­li­ne ge­tir­me­ye ça­ba­la­mış­tı.tüm pa­di­şah­lar ga­ni­me­ti art­tır­ma­ya ça­lış­mış dev­le­tin gü­cü­nün böy­le­ce ar­ta­ca­ğı­nın far­kı­na var­mış­lar­dı.El­bet­te ki bu ga­ni­met­ler kap­sa­mın­da çok de­ğer­li par­ça­lar vardı ancak eski de­vir­ler­de bun­lar ser­gi­len­mi­yor­du.?Batı ilk ola­rak bu an­la­yış­la ko­lek­si­yon dü­zen­le­me­ye baş­la­dı.Os­man­lı da ise ilk ser­gi­le­ni­şi Sad­ra­zam Ali Paşa za­ma­nın­da Ma­arif ve­ki­li Saf­fet Paşa'nın em­riy­le ol­muş­tu.Ancak Batı'daki ge­liş­me­ler daha ile­ri­dey­di.Özel­lik­le Os­man­lı top­rak­la­rın­da­ki ar­ke­olo­jik eser­ler ile Os­man­lı'dandaha çok il­gi­len­me­ye baş­la­mış­lar­dı.Durum böyle olun­ca dev­let de bu ko­nu­ya eğil­me­ye baş­la­dı.Ta­ri­hi eser ka­çı­rıl­ma­sı­nı ön­le­me­ye ça­lı­şı­yor ancak bu alan­da çok da ge­liş­miş ol­ma­dı­ğı için bunun önüne ge­çe­mi­yor­du.Ancak son­ra­ki za­man­lar­da Osman Hamdi Bey ge­liş­miş bir mü­ze­ci ola­rak açı­lan mü­ze­le­rin ba­şı­na ge­ti­ril­di.?Ne kadar or­yan­ta­list bir bakış açısı ser­gi­le­diy­se de Os­man­lı için Osman Hamdi Bey ve mü­ze­si büyük bir fır­sat­tı hatta Osman Hamdi Bey mü­ze­ci­li­ğin ya­nın­da ar­ke­oloğ tu  da.Ülke artık top­ra­kal­tı ta­ri­hi eser zen­gin­li­ği­ne eğil­me­ye baş­la­mış­tı.Tüm ülke sat­hın­da –ne kadar ba­şa­rı­lı ol­du­ğu tar­tı­şı­lır- ta­ri­hi eser hır­sız­lı­ğı­na karşı bir mü­ca­de­le vardı.Bu­ra­da da müze et­ki­li olu­yor­du çünkü en azın­dan eser­le­rin ser­gi­le­ne­ce­ği bir yer vardı.Sul­tan Ab­dül­ha­mid dö­ne­min­de ise tüm ülke sat­hın­dan prob­lem­ler pa­di­şa­ha git­ti­ği için sa­ra­yın gün­de­min­de bu ta­ri­hi eser so­ru­nu da vardı.Onun için mü­ze­yi ge­niş­let­me ve iş­lev­sel kılma plan­la­rı­nı ge­liş­tir­di.Bu ta­ri­hi eser­ler de daha çok Muğla'dan çı­kı­yor­du.Örnek bir la­yi­ha­yı aşa­ğı­ya alı­yo­rum( ENGİN,Vah­det­tin;Asa­yiş,Ye­di­te­pe,s.86) :

“Aydın vi­la­ye­ti mül­ha­ka­tın­dan Men­te­şe san­ca­ğı da­hi­lin­de bu­lu­nan La­ki­ne kö­yün­de keş­fe­di­lip İstan­bul'a ge­ti­ri­len eski eser­ler eski yunan me­de­ni­ye­ti­nin en mü­kem­mel ör­nek­le­rin­den­dir.Bun­la­rın bü­yük­lük­le­ri ve sık­let­le­ri do­la­yı­sıy­la ne müze ola­rak kul­la­nı­lan Çi­ni­li Köşk'e ne de yeni mü­ze­ye sığ­ma­la­rı müm­kün de­ğil­dir.Bun­dan do­la­yı söz ko­nu­su eski eser­le­rin bu­lun­du­ğu yerin kadim mi­ma­ri­si tar­zın­dan ha­zır­la­nan plan ve re­sim­le­re uygun bir müze daha inşa edil­me­si uygun ola­cak­tır.Bu mü­ze­ye söz ko­nu­su eski eser­ler ya­nın­da,bun­dan sonra da o ha­va­li­den gön­de­ri­lecek eser­ler ko­nu­la­cak ve teş­hir edi­le­cek­tir.Mü­ze-i Hü­ma­yun Mü­dü­rü Osman Hamdi Bey haz­ret­le­ri ta­ra­fın­dan zat-ı şa­ha­ne­le­ri­ne su­nul­muş olan tez­ki­re,plan­lar ve re­sim­ler ta­raf- sa­da­re­ti­ni­ze gön­de­ril­miş­tir.Osman Hamdi Be­ye­fen­di haz­ret­le­ri­nin talep et­tik­le­ri şe­kil­de bir in­ce­le­me ger­çek­leş­ti­ri­le­rek lazım ge­len­le­rin ya­pıl­ma­sı Pa­di­şah Efen­di­miz Haz­ret­le­ri­nin emir ve ira­de­le­ri ge­re­ğin­den­dir.”

1893 ta­rih­li bu ya­zı­dan son­ra­ki ge­liş­me­ler nasıl oldu araş­tı­ra­ma­dım lakin ta­ri­hi eser­ler ile il­gi­li bir görüş or­ta­ya koy­ma­sı için önem­li bir ya­zı­dır.Şunu gös­te­rir ki daha o za­man­lar­dan büyük eser­ler bu böl­ge­den çık­ma­ya baş­la­mış ve dev­le­tin gün­de­mi­ne gel­miş­tir.Bunun için plan­lar , ça­lış­ma­lar ya­pıl­mış­tır.Plan­lar ve ça­lış­ma­lar belki bu­lu­na­bi­lir­se başka ya­zı­ya kaldı ancak şu bir ger­çek ki Os­man­lı o dö­ne­min ge­liş­me­le­ri­ni ar­ka­dan da olsa takip etmiş ve ona göre ham­le­le­ri­ni yap­mış­tır. Bugün de de­ği­şen bir şey ol­ma­mış­tır.Sonra da ol­ma­ya­cak­tır.Zaten gök­kub­be al­tın­da hiç­bir şey de­ğiş­mez.

Artık gücün de kül­tür-sa­nat ala­nın­da ol­du­ğu bunun ile­ri­ki yıl­lar­da daha çok or­ta­ya çı­ka­ca­ğı açık.?Onun için yö­ne­ti­ci­ler bu­gün­den ça­lış­ma­lı­lar.

Okunma Sayısı: 11622