TÜRK­LERİN NEFESİ:ORHUN ABİDELERİ

Bir mil­let yaz­dık­ça dün­ya­da hayat sü­re­bi­lir.İşte bu yüz­den­dir ki Türk­ler için Orhun Abi­de­le­ri bir ne­fes­tir.Dün­ya­nın me­de­ni­yet bi­ri­ki­mi­ne ger­çek­ten önem­li bir katkı sun­mak­ta ay­rı­ca Türk mil­le­ti­nin var­lı­ğı­nı kesin bir şe­kil­de ve en ge­liş­miş yol­lar­la is­pat­la­mak­ta­dır.Bu ya­zı­da Orhun Abi­de­le­rin­de­ki ko­nu­lar­dan zi­ya­de onun öne­min­den bah­se­de­ce­ğim.Çünkü an­la­tı­lan,de­ği­ni­len ko­nu­lar ay­rı­ca bir ya­zı­nın ko­nu­su­dur ve kitap hac­min­de ola­cak­tır tüm ko­nu­lar iş­len­di­ğin­de.Bu abi­de-ya­zıt­lar 3 ta­ne­dir:Bilge Kağan,Kül-Ti­gin ve Bilge Ton­yu­kuk.?Bu ki­şi­ler Gök­türk dev­le­ti­nin o dö­nem­ki yö­ne­tim kad­ro­su­nu oluş­tur­mak­ta­dır.Bilge Kağan han­dır,Kül-Ti­gin or­du­nun ba­şın­da­dır ve Bilge Ton­yu­kuk da ve­zir­dir.?Gerçek­ten Türk­le­rin dev­let mo­de­li olan Gök­türk­ler'in en par­lak dö­ne­mi bu kad­ro­nun iş ba­şın­da ol­du­ğu dö­nem­dir.Gök­türk dev­le­ti de bu za­man­da en geniş sı­nır­la­rı­na ulaş­tı ve Asya'nın ha­ki­mi oldu.?Ancak Kül-Ti­gin –ki Bilge Kağan'ın kar­de­şiy­di- erken vefat etti.?Bilge Kağan da bu üzün­tüy­le tek ta­ra­fı Çince diğer 3 ta­ra­fı Türk­çe bir anıt dik­tir­di.(732)

Bu anıt ebe­di­li­ği sem­bol eden kap­lum­ba­ğa ka­ide­si­nin üze­ri­ne otur­tul­muş­tu ve te­pe­si­ne ej­der­ha iş­len­miş­ti,ay­rı­ca dağ ke­çi­si fi­gür­le­ri de yer alı­yor­du.Yani Türk­ler­de hay­van kültü ge­liş­miş bir şe­kil­de inan­ca etki edi­yor­du.

Anıt­ta­ki ya­zı­la­rı Bilge Kağan söy­le­di ye­ğe­ni Yol­lug Tigin yazdı.Çince bö­lü­mü­ne ise Çin ha­nı­nın mek­tup­la­rı nak­şo­lun­du ne de olsa mal­ze­me Çin'den ge­li­yor­du.

Bilge Kağan da 734'te ze­hir­len­di.?Kim­le­rin ze­hir­le­di­ği­ni bulup ce­za­lan­dır­sa da ölü­mün pen­çe­sin­den ka­ça­ma­dı.Ye­ri­ne oğlu Teng­li Kağan geçti.?Bilge Kağan anı­tı­nı 735'te o dikti.?Ahmet Ta­şa­ğıl hoca bu anı­tın mal­ze­me­si­nin daha ka­li­te­siz ol­du­ğu­nu o yüz­den daha çok tah­rip edil­miş ol­du­ğu­nu söy­lü­yor.

Ton­yu­kuk Abi­de­si ise 2 taş şek­lin­de­dir.Ton­yu­kuk Gök­türk Dev­le­ti'nin ikin­ci ku­ru­lu­şun­da Çin'de hapis yat­mak­tay­dı.Ora­dan ka­ça­rak Kut­luk Kağan'a ka­tıl­dı ve Apa Tar­kan­lık gö­re­vi­ne yani ve­zir­lik gö­re­vi­ne ge­tirl­di.Türk­le­rin en büyük şah­si­yet­le­rin­den bi­ri­dir.Düş­ma­nı ve hal­kı­nı çok iyi ta­nı­mış­tır ve dev­le­ti ona göre yön­len­dir­miş­tir.

Ton­yu­kuk ya­zı­tı da 725 se­ne­sin­de ken­di­si ta­ra­fın­dan di­kil­miş­tir yani bu fik­rin de ba­ba­sı Ton­yu­kuk'tur.

Bu ya­zıt­lar Türk mil­le­ti­nin en temiz ,tar­tı­şıl­maz ha­fı­za­sı­dır.Türk­ler ken­di­le­ri­ni açık­ca bu ya­zıt­lar­la or­ta­ya koy­muş­lar,ya­şa­dık­la­rı şey­le­ri bu­ra­lar­da an­lat­mış­lar­dır.Çin zulmü,hal­kın ted­bir­siz­li­ği,boz­kır­da dev­let dü­ze­ni,sa­vaş­lar,kah­ra­man­lık­lar,öğüt­ler hep bu taş­lar­da yer al­mış­tır.

Evet,artık bu taş­lar son­suz­lu­ğa uyan­mış­tır…

Okunma Sayısı: 9616